Co to są środki ochrony indywidualnej?
Pojęcie to jest szeroko omawiane na wielu szkoleniach BHP, dlatego warto przyjrzeć mu się bliżej. Najlepiej zacząć od definicji. Środki ochrony indywidualnej to każde wyposażenie (np. sprzęt), które służy do ochrony pracownika przed różnego rodzaju zagrożeniami, wywoływanymi przez czynniki niebezpieczne bądź szkodliwe. Przedmioty te powinny być używane bądź noszone podczas wykonywania obowiązków pracowniczych.
W praktyce najczęściej oznacza to po prostu stosowanie odzieży ochronnej. Zwłaszcza w miejscach szczególnie niebezpiecznych, takich jak na przykład hala produkcyjna, plac budowy czy też obszar rozbiórek i wyburzeń. Warto pamiętać, że środki ochrony osobistej mogą różnić się w zależności od specyfiki wykonywanych czynności zawodowych, jak i stanowiska pracy. Z tego powodu powinny one zostać precyzyjnie zdefiniowane, na podstawie ryzyka zawodowego.
Rodzaje środków ochrony indywidualnej
W większości przypadków w tym zbiorze znajdzie się jednak odzież oraz wyposażenie ochronne (jest to bardzo ważny przymiotnik, należy bowiem oddzielić odzież ochronną od roboczej, która na liście się nie znajdzie). Mowa tu między innymi o takich rzeczach jak:
- hełm,
- okulary i gogle,
- kombinezony zabezpieczające,
- specjalne obuwie ochronne,
- amortyzatory,
- ochraniacze kończyn,
- fartuchy,
- maski filtrujące,
- i wszystkie inne akcesoria, które mają w jakiś sposób chronić przed wspomnianymi wcześniej czynnikami.
Jeśli tak wskazuje regulamin (lub przepisy), środki ochrony osobistej muszą być przez pracowników używane przez cały czas. Aż do momentu, gdy opuszczą swoje stanowisko lub pomieszczenie czy nawet konkretny budynek.
Jak dzielimy środki ochrony indywidualnej?
Przedstawione produkty ochronne dzielone są na wiele pomniejszych grup, związanych z konkretnymi obszarami ciała bądź sposobem działania. Wszystko to ułatwia ich klasyfikację. Środki ochrony indywidualnej dzielimy więc na rzeczy zabezpieczające:
- kończyny dolne i górne,
- twarz i oczy,
- głowę,
- układ oddechowy,
- brzuch,
- klatkę piersiową,
- całe ciało.
Do tego należy dodać jeszcze odzież specjalistyczną, a także wyposażenie używane podczas pracy na wysokościach. Będą to na przykład linki podtrzymujące. Taki podział wyczerpuje środki stosowane najczęściej. Oczywiście ich dobór jest uzależniony od typu występujących czynników niebezpiecznych i szkodliwych.
Kiedy stosujemy środki ochrony indywidualnej?
Nie da się wskazać konkretnych sytuacji, w których środki ochrony osobistej powinny być używane. Na niektórych stanowiskach są one potrzebne zawsze, a na innych tylko w pewnych sytuacjach. Jak jednak wskazuje praktyka, tego typu sposoby zabezpieczania pracowników będą istotne wówczas, gdy niemożliwe jest usunięcie wspomnianych czynników szkodliwych bądź niebezpiecznych.
Jeśli osoby znajdujące się na swoim stanowisku pracy są narażone na ich wystąpienie, środki ochrony osobistej są niezbędne. Przykładem niech tu będzie praca na wysokościach. Czynnik (konsekwencje upadku) jest obecny cały czas, dlatego pracownik nie może nagle zdjąć pasów zabezpieczających.
Ostateczna decyzja o wykorzystaniu różnych form ochrony należy do pracodawcy. Oczywiście musi on cały czas trzymać się zasad i przepisów BHP.
Jak dobrać środki ochrony indywidualnej?
Trzeba jeszcze raz podkreślić, że stosowanie dostępnych środków ochronnych w dużej mierze zależy od rodzaju wykonywanych obowiązków, jak również specyfiki miejsca pracy. Nie każdy pracownik nosi tę samą odzież. Nawet w obrębie jednej firmy.
Żeby lepiej zrozumieć zasady doboru środków ochrony osobistej, należy zapoznać się z obowiązującymi przepisami prawa. W tym przypadku decydujący będzie Kodeks Pracy oraz Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650).
Kary za brak środków ochrony indywidualnej
Niestety, omawiane zasady i przepisy nie zawsze są przestrzegane. W niektórych firmach dochodzi pod tym względem do poważnych nadużyć, motywowanych głównie chęcią uzyskania oszczędności finansowych. Kolejnym źródłem problemów okazuje się również postawa samych pracowników, którzy nie stosują się do poleceń.
Należy pamiętać, że w razie nieprzestrzegania przepisów, ukarany może zostać zarówno pracodawca, jak i pracownik. Kary zazwyczaj są finansowe (choć czasem kończy się na upomnieniu), jeśli jednak z powodu niestosowania środków ochrony osobistej dojdzie do wypadku, możliwa jest odpowiedzialność karna.
O bezpieczeństwo pracy należy dbać przez cały czas. Służą temu środki ochrony indywidualnej, dzięki którym potencjalne czynniki szkodliwe i niebezpieczne nie stanowią takiego zagrożenia. Zwłaszcza gdy zostaną odpowiednio dobrane, a także są używane przez cały czas. Warto o tym pamiętać.
